بررسی اثر فعالیت در گروههای همیاری بر روی توانمندسازی زنان سرپرست خانوار

پژوهش حاضر، اجرای طرح گروههای همیاری زنان سرپرست خانوار برگرفته از رویکرد توسعه اجتماعی و نگرش توانمندسازی را مورد توجه قرار داده است. این طرح، ریشه در گروههای خودیاری هندی دارد و اکنون مدل این گروهها درسراسر دنیا و به خصوص در سایر کشورهای توسعه نیافته جهت مبارزه با محرومیت زنان سرپرست خانوار و توانمندی ایشان، با استقبال عمومی مواجه شده است. با اینکه زمان زیادی از اجرای این طرح ـ که کاملتر از انواع مادر خود است ـ نمی گذارد (از 1379 این طرح اجرا می شود) اما تردیدهایی را در تصمیم بر اجرا یا تعلیق آن در میان برخی از مسئولین برانگیخته است؛ چرا که این طرح، همراه با خود مشکلات و سختیهایی در راه دستیابی به قله توانمندی دارد. لذا هدف این تحقیق بررسی اجرای طرح مذکور بر روی توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است. بدین منظور میزان و ابعاد توانمندی زنان سرپرست خانوار عضو گروههای همیاری با سایر زنان سرپرست خانوار مستمری بگیر مورد مقایسه قرار گرفته است. بر طبق چارچوب نظری تحقیق که از آراء آنتونی گیدنز (دربحث قابلیت محوری و همچنین توانمندسازی زنان) بر آمده است، محرومیت زدایی و توانمندسازی زنان از طریق عاملیت ایشان امکان پذیر است. توانمندسازی فرایندی است که طی آن زنان از نیازها و خواسته های درونی خود آگاه می شوند، جرئت دستیابی به هدف را در خود تقویت می کنند و از توانایی لازم برای عملی ساختن خواسته های خود برخوردار می شوند. براساس نظریات ارائه شده، فرضیات اصلی این تحقیق مبتنی بر اثر مثبت فعالیت در گروههای همیاری بر افزایش توانمندی (اقتصادی، اجتماعی، روانی) زنان سرپرست خانوار است. برای آزمودن فرضیات، از روش پیمایشی، با استفاده از تکنیک پرسشنامه از 140 زن سرپرست خانوار در شهرستان تهران و شمیرانات و همچنین با استفاده از تکنیک مصاحبه جهت دار و نیمه باز از 14 نفر از مسئولین و کارشناسان و تسهیلگران گروههای همیاری در تهران و شمیرانات بهره گرفته شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است: براساس میزان درصد بالای آلفای کرونباخ، روایی تحقیق تأیید می شود. همچنین در این پژوهش برای مشاهده ارتباط دوبعدی متغیر مستقل و هر یک از متغیرهای زمینه ای با ابعاد مختلف متغیر وابسته و همچنین آزمون فرضیه ها، از آماره کی دو و برای بدست آوردن شدت رابطه از ضریب همبستگی گاما برای متغیرهای ترتیبی و از ضریب فی برای متغیرهای اسمی استفاده شده است. منطبق بر آماره های بکار گرفته شده و آزمون t ، نتایج نشان می دهد در مقایسه میان فعالان در گروه همیاری و مستمری بگیران صرف، فعالیت در گروه همیاری موثر بر توانمندی اقتصادی، اجتماعی و روانی زنان سرپرست خانوار می باشد.